Wekû berê min nivîsîye Goranî çar şêwe ye: Hewramî (Awramî), Bacellanî, Zazayî (Zalzîy), Dumelî (Dumalî).
Ji şêweya Goran Lûrrî derketîye, çunke nîşanê dema niha her gav herfê “m” dibe.
Wekû: Mikero, mikem (yanî dikem) minuysu, minuyism (yanî dinivîsim), miwaçu, miwuşim (yanî dibêjim).
Şêweya Cafî ji Lûrrî û Goranî derketîye.
Wekû: Kinaçê, kinale, kenî, kenîk (yanî keç), babe, bawik, baw (yanî bav).
Ev sê şêwe di peyvên kêm da bi temamî cuda ne, di gelek peyvan da ji ber texfîf, berwajî, cîhgorîyê û jêbirinê ji hev cuda dibin û di hinek kelîman da dişubhêne hev.
Ji şêweya mezin a Lolo du şêwe peyda bûne; Gîlanî (Gêlekî) û Berjorî, ji şêweya Berjorî jî Berjêrî derketîye holê. Şêweya Gîlanî jiber dûrî ji axa kurdewarî û nizîkîya nejadên çiyayê Qaf (qafqas û agir awedan; Azerbayîncan) şêweya wan ji şêweya Lolo gelek dûr ketîye.
Şêweya Billbas ji Lûrrî û Cafî derketîye û têkellî şêweya “Ezbenî” bûye. Şêweya “Ezbenî” ji Cafî û Lûrrî û Bilbasî hatîye û têkelê Berjêrî ye. Berjêrî jî ji Berjorî û ew jî digel Gîlekî ji şêweya Lolo derhatîne.
Ji ber hendê bingeha zimanê me du şêwe ye: Goranî û Kurmancî. Ji bo nivîsandinê du-sê wêne navê tîre û nejadan bi herf dinvîsim wekû “g” Goran, “l” Lûrr, “c” Caf, “b” Bilbas, “e” Ezbenî, “bê” Berjêrî, “bo” Berjorî, “lo” Lolo, “ ‘ ” Erebî, “f” Farsî û “g” nîşaneyê Gîlekî ye.
1- Kelîmeyên Kurdî ji ber guherîna tîpên dema niha diguherin, wekû min nivîsîye.
2- Bi ziyade, kêmasî û qelbkirina herf tên guherîn. Wekû: Ziban, ziman, ziwan, ezman, ‘ezman, hezman. (Lîsan- Erebî ye)
3- Bi qelbbûna (guherîna) herfên dengdêr wekû nan, nên, nîn û kard, kêrd, post û pîst.
4- Bi guherîna nîşaneya mesder, ku di şêweya Goran da nîşaneya mesder yan herfa “-î” yan “-ay” ye.
Wekû: Mitey (rijandin), witey (nivistin), sotey (şewtîn), amay (hatin), kêşay (wezin).
Bi şêweya Cafî û Lûrrî û Bilbasî nîşaneya mesder “-an” e.
Wekû: Kêşan, pêwan.
“-tin” wekû: Kewtin, kuştin.
“-din” wekû: Birdin, mirdin.
“-ûn” wekû: Çûn, bûn.
Nîşaney mesder eger “din” bibê di şêweya Lolo, Berjor û Berjêr û hindek ji Ezbenî da “d” wenda dibe û di nameya “Muqedîmetûl Îrfan” da min nivîsîye, ku “d” li dawîya peyvê be hemû carê dikeve.
5- Tewawkera dema borî di şêweya Goran da “n”, di şêweya Lûrr û Caf da “ge”, di şêweya Billbas da “we” di şêweyên din da “ye” ye. Wekû: Witen (xeftîye), midran (seknîye), hurêzan û xeftge û page, hellsage û xewtuwe û rawêstawe, hestawe û nûstîye, rawestaye, hestaye.
6- Wekû min nivîsîye tîpên dema niha bi Goranî û “m”, bi Cafî “r”, bi Bilbasî layê jor “t” û bi şêweyên din “d” ye. Wekû: Ma çû, muşm, eyjim, telêm=elêm, dibêjim.
7- Di dawîya fî’lên nedîyar û îsmê mef’ûl da bi Goranî “ya”, bi Cafî û Lûrrî “yag”, bi Bilbasî “raw” û bi şêweyên din mesder digel “hatîye” têt, ku ji van fî’lan ra dibêjin fî’lên murekeb. Wekû: Kuşiya, kujiya, gujiyag, gojra, kujra û hatîye kuştin.”
Bi pênûsa muderîs û parêzer: M. M. (Stenbul)
Jêder: Kovarî Hetaw, Sal: 3, Jimar: 70, 20ê Ab 1956, s. 1-2-3